آسم وضعیتی است که در آن راه های هوایی شما باریک و متورم می شود و ممکن است مخاط اضافی تولید کند. این می تواند تنفس را دشوار کند و باعث سرفه، صدای سوت (خس خس سینه) در هنگام بازدم و تنگی نفس شود.

برای برخی افراد، آسم یک دردسر جزئی است. برای دیگران، می تواند یک مشکل بزرگ باشد که با فعالیت های روزانه تداخل داشته باشد و ممکن است منجر به حمله آسم تهدید کننده زندگی شود.

آسم قابل درمان نیست، اما علائم آن قابل کنترل است. از آنجا که اغلب در طول زمان تغییر می کند، مهم است که با پزشک خود برای ردیابی علائم و نشانه های خود و تنظیم درمان خود در صورت نیاز همکاری کنید.

علائم بیماری آسم

علائم آسم از فردی به فرد دیگر متفاوت است. ممکن است حملات آسم به ندرت داشته باشید، فقط در زمان‌های خاصی علائم داشته باشید – مانند هنگام ورزش – یا همیشه علائم داشته باشید.

علائم و نشانه های آسم عبارتند از:

• تنگی نفس
• سفتی یا درد قفسه سینه
• خس خس سینه هنگام بازدم که از علائم شایع آن در کودکان است
• مشکلات خواب ناشی از تنگی نفس، سرفه یا خس خس سینه
• حملات سرفه یا خس خس سینه که توسط یک ویروس تنفسی بدتر می شود، مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا

علائمی که نشان می دهد آسم شما احتمالاً در حال بدتر شدن است عبارتند از:

• علائم و نشانه های آسم که بیشتر و آزاردهنده تر هستند.
• افزایش دشواری تنفس، همانطور که با دستگاهی که برای بررسی عملکرد ریه های شما استفاده می شود اندازه گیری می شود.
• نیاز به استفاده بیشتر از یک استنشاق سریع تسکین دهنده.

برای برخی از افراد، علائم و نشانه های آسم در شرایط خاصی شعله ور می شوند:

• ناشی از ورزش، که ممکن است زمانی که هوا سرد و خشک است بدتر شود
• شغلی، ناشی از محرک‌های محیط کار مانند بخارات شیمیایی، گازها یا گرد و غبار
• ناشی از آلرژی، ناشی از مواد معلق در هوا، مانند گرده، اسپورهای کپک، ضایعات سوسک، یا ذرات پوست و بزاق خشکی که توسط حیوانات خانگی ریخته می شود.

چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم؟

حملات شدید آسم می تواند تهدید کننده زندگی باشد. با پزشک خود کار کنید تا مشخص کنید وقتی علائم و نشانه‌های شما بدتر می‌شود – و زمانی که به درمان اورژانسی نیاز دارید، چه کاری باید انجام دهید. علائم اورژانس آسم عبارتند از:

• بدتر شدن سریع تنگی نفس یا خس خس سینه
• هیچ بهبودی حتی پس از استفاده از یک استنشاق سریع تسکین دهنده وجود ندارد
• تنگی نفس زمانی که حداقل فعالیت بدنی را انجام می دهید

• اگر فکر می کنید آسم دارید. اگر سرفه یا خس خس مکرر دارید که بیش از چند روز طول می کشد یا هر علامت یا نشانه دیگری از آسم دارید، به پزشک خود مراجعه کنید. درمان زودهنگام آسم ممکن است از آسیب طولانی مدت ریه جلوگیری کند و به جلوگیری از بدتر شدن وضعیت در طول زمان کمک کند.
• برای نظارت بر آسم خود پس از تشخیص اگر می دانید آسم دارید، با پزشک خود برای کنترل آن همکاری کنید. کنترل طولانی مدت خوب به شما کمک می کند روز به روز احساس بهتری داشته باشید و می تواند از حمله آسم تهدید کننده زندگی جلوگیری کند.
• اگر علائم آسم شما بدتر شود. اگر به نظر نمی رسد که داروی شما علائم شما را کاهش دهد یا اگر نیاز به استفاده بیشتر از اسپری تسکین دهنده سریع دارید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.
• بدون مشورت با پزشک، بیشتر از مقدار تجویز شده دارو مصرف نکنید. استفاده بیش از حد از داروهای آسم می تواند عوارض جانبی ایجاد کند و ممکن است آسم شما را بدتر کند.
• برای بررسی درمان خود آسم اغلب در طول زمان تغییر می کند. به طور منظم با پزشک خود ملاقات کنید تا در مورد علائم خود صحبت کنید و هر گونه تنظیمات درمانی مورد نیاز را انجام دهید.

علت بیماری آسم

علت دقیق آسم هنوز به طور کامل شناخته نشده است، اما به طور کلی به عنوان یک بیماری التهابی مزمن مجاری تنفسی شناخته می‌شود که در آن مجاری هوایی ریه‌ها ملتهب و تنگ می‌شوند. این التهاب و تنگی باعث سرفه، خس خس سینه، تنگی نفس و مشکل در تنفس می‌شود.

چندین عامل در بروز و شدت بیماری نقش دارند، از جمله:

ژنتیک: سابقه خانوادگی یکی از عوامل خطر اصلی است. اگر یکی از والدین یا هر دو والدین شما این بیماری را داشته باشند، احتمال ابتلای شما بیشتر است.

محیط: قرار گرفتن در معرض آلاینده‌های محیطی مانند دود سیگار، آلودگی هوا، گرد و غبار، گرده گیاهان و آلرژن‌ها (مانند موی حیوانات خانگی) می‌تواند باعث تحریک مجاری تنفسی و تشدید آسم شود.

عفونت‌های تنفسی: عفونت‌های ویروسی تنفسی در دوران کودکی می‌توانند خطر ابتلا به آسم را افزایش دهند.

فاکتورهای ایمنی: اختلالات در سیستم ایمنی بدن می‌تواند در بروز آسم نقش داشته باشد. واکنش‌های بیش از حد سیستم ایمنی به محرک‌ها می‌تواند باعث التهاب مجاری تنفسی شود.

چاقی: چاقی نیز با افزایش خطر ابتلا و تشدید علائم آن ارتباط دارد.

در نهایت، باید توجه داشت که آسم یک بیماری پیچیده است و عوامل مختلفی در بروز و شدت آن نقش دارند. یافتن علت دقیق این بیماری در هر فرد ممکن است نیاز به بررسی‌های دقیق پزشکی داشته باشد.

عوامل تحریک کننده آسم

قرار گرفتن در معرض محرک های مختلف و موادی که باعث ایجاد آلرژی می شوندمی تواند علائم و نشانه های آسم را تحریک کند. محرک های این بیماری از فردی به فرد دیگر متفاوت است و می تواند شامل موارد زیر باشد:

• آلرژن های موجود در هوا : مانند گرده، کنه های گرد و غبار، هاگ های کپک، شوره حیوانات خانگی یا ذرات ضایعات سوسک
• عفونت های تنفسی : مانند سرماخوردگی
• فعالیت بدنی
• هوای سرد
• آلاینده ها و محرک های هوا، مانند دود
• برخی داروها، از جمله مسدودکننده های بتا، آسپرین، و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، مانند ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم (Aleve)
• احساسات شدید و استرس
• سولفیت ها و مواد نگهدارنده اضافه شده به برخی از انواع غذاها و نوشیدنی ها از جمله میگو، میوه های خشک، سیب زمینی فرآوری شده
• بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD)، وضعیتی که در آن اسیدهای معده به گلو برمی گردند.

عوارض

عوارض آسم عبارتند از:

• علائم و نشانه هایی که در خواب، کار و سایر فعالیت ها اختلال ایجاد می کنند
• روزهای بیماری از محل کار یا مدرسه در هنگام تشدید آسم
• باریک شدن دائمی لوله‌هایی که هوا را به ریه‌ها و از آن‌ها می‌برند (لوله‌های برونش)، که بر میزان خوب تنفس شما تأثیر می‌گذارد.
• مراجعه به اورژانس و بستری شدن در بیمارستان برای حملات شدید
• عوارض جانبی مصرف طولانی مدت برخی از داروهایی که برای تثبیت آسم شدید استفاده می شوند

درمان مناسب تفاوت زیادی در پیشگیری از عوارض کوتاه مدت و طولانی مدت ایجاد می کند.

عوامل خطر

تصور می‌شود که تعدادی از عوامل احتمال ابتلارا افزایش می‌دهند. آنها عبارتند از:

• داشتن یک خویشاوند خونی مبتلا به آسم، مانند والدین یا خواهر و برادر
• داشتن یک بیماری آلرژیک دیگر، مانند درماتیت آتوپیک – که باعث قرمزی و خارش پوست می شود – یا تب یونجه – که باعث آبریزش بینی، احتقان و خارش چشم می شود.
• اضافه وزن بودن
• سیگاری بودن
• قرار گرفتن در معرض دود دست دوم
• قرار گرفتن در معرض دود اگزوز یا سایر انواع آلودگی ها
• محرک های شغلی، مانند مواد شیمیایی مورد استفاده در کشاورزی، آرایشگری و تولید

پیشگیری

متاسفانه، نمی‌توان به طور قطعی از ابتلا به آسم پیشگیری کرد، زیرا عوامل ژنتیکی و محیطی متعددی در بروز آن نقش دارند. با این حال، اقداماتی وجود دارند که می‌توان با انجام آنها، خطر ابتلا به آسم را کاهش داد و علائم آن را کنترل کرد. در اینجا به برخی از این اقدامات اشاره می‌کنم:

اجتناب از عوامل تحریک کننده:

قرار نگرفتن در معرض دود سیگار: از قرار گرفتن در معرض دود سیگار، به ویژه در دوران کودکی، اجتناب کنید.
کنترل آلودگی هوا: در روزهای آلوده، از تردد در فضاهای باز خودداری کرده و در صورت امکان، از دستگاه تصفیه هوا در منزل استفاده کنید.
مدیریت آلرژن‌ها: اگر فرزندتان سابقه حساسیت دارد، از قرار گرفتن او در معرض آلرژن‌های شناخته شده (مانند گرده گیاهان، موی حیوانات خانگی، گرد و غبار) خودداری کنید.
واکسیناسیون: واکسیناسیون منظم کودکان در برابر بیماری‌های تنفسی می‌تواند از عفونت‌هایی که ممکن است باعث تحریک مجاری تنفسی شوند، جلوگیری کند.

پیشگیری از عفونت‌های تنفسی: رعایت بهداشت فردی، مانند شستشوی مکرر دست‌ها، می‌تواند از ابتلا به عفونت‌های تنفسی جلوگیری کند.

اقدامات پیشگیرانه برای کنترل علائم آسم در افراد مبتلا:

شناسایی و اجتناب از عوامل محرک: با کمک پزشک خود، محرک‌های آسم خود را شناسایی کرده و از قرار گرفتن در معرض آنها اجتناب کنید. این محرک‌ها ممکن است شامل دود سیگار، آلودگی هوا، گرده گیاهان، موی حیوانات خانگی، گرد و غبار، بوی مواد شیمیایی و … باشند.
مصرف منظم داروهای تجویزشده: داروهای کنترل کننده آسم را طبق دستور پزشک به طور منظم مصرف کنید، حتی اگر علائمی ندارید. این داروها به کنترل التهاب مجاری تنفسی کمک می‌کنند و از بروز حملات آسم جلوگیری می‌کنند.
استفاده صحیح از اسپری‌های استنشاقی: نحوه صحیح استفاده از اسپری‌های استنشاقی را از پزشک یا داروساز خود بیاموزید تا مطمئن شوید دارو به طور موثر به ریه‌ها می‌رسد.
رعایت سبک زندگی سالم:
تغذیه مناسب: رژیم غذایی سالم و سرشار از میوه‌ها و سبزیجات داشته باشید.
ورزش منظم: ورزش منظم، به ویژه ورزش‌های هوازی، می‌تواند به بهبود عملکرد ریه‌ها و کنترل علائم آسم کمک کند. با پزشک خود در مورد ورزش مناسب برای شما مشورت کنید.
کنترل وزن: اگر اضافه وزن دارید، سعی کنید به وزن مناسب برسید.
مدیریت استرس: استرس می‌تواند علائم آسم را تشدید کند. سعی کنید از روش‌های مدیریت استرس مانند یوگا، مدیتیشن یا تمرینات تنفسی استفاده کنید.
پیگیری منظم با پزشک: به طور منظم به پزشک مراجعه کنید تا وضعیت آسم شما بررسی شود و در صورت نیاز، برنامه درمانی شما تغییر کند.
داشتن برنامه مدیریت آسم: با پزشک خود یک برنامه مدیریت آسم تدوین کنید تا در صورت بروز علائم، بدانید چه اقداماتی باید انجام دهید.

درمان

درمان آسم بر پایه دو اصل اساسی استوار است:

کنترل طولانی مدت بیماری: هدف از این بخش از درمان، کاهش التهاب مجاری تنفسی، جلوگیری از حملات آسم و بهبود کیفیت زندگی بیمار است.
درمان سریع و تسکین علائم حاد: در مواقعی که فرد دچار حمله آسم می‌شود، داروهای تسکین‌دهنده سریعاً برای باز کردن مجاری تنفسی و کاهش علائم تجویز می‌شوند.
در اینجا به تفصیل به هر دو جنبه درمان آن می‌پردازیم:

کنترل طولانی مدت آسم:

داروهای استنشاقی کورتیکواستروئیدی (Inhaled Corticosteroids): این داروها، رایج‌ترین داروهای کنترل‌کننده آسم هستند. آنها با کاهش التهاب مجاری تنفسی، به جلوگیری از حملات آسم کمک می‌کنند. معمولاً این داروها به صورت روزانه و منظم مصرف می‌شوند، حتی اگر فرد علائمی نداشته باشد.
مثال‌ها: فلوتیکازون، بودزوناید، بکلومتازون
داروهای ترکیبی استنشاقی (Combination Inhalers): این داروها حاوی یک کورتیکواستروئید و یک گشادکننده برونش طولانی اثر (LABA) هستند. استفاده از این داروها به کنترل بهتر کمک می‌کند.
مثال‌ها: فلوتیکازون/سالمترول، بودزوناید/فورمترول
داروهای گشادکننده برونش طولانی اثر (Long-Acting Beta Agonists – LABAs): این داروها به تنهایی برای کنترل آسم توصیه نمی‌شوند و باید همراه با کورتیکواستروئید استنشاقی استفاده شوند. آنها با شل کردن عضلات اطراف مجاری تنفسی، به باز شدن آنها کمک می‌کنند.
مثال‌ها: سالمترول، فورمترول
داروهای تعدیل‌کننده لکوترین‌ها (Leukotriene Modifiers): این داروها التهاب مجاری تنفسی را کاهش می‌دهند و برای کنترل آسم در برخی افراد موثر هستند.
مثال‌ها: مونتلوکاست، زافیرلوکاست
داروهای بیولوژیک (Biologics): این داروها، دسته‌ای جدید از داروها هستند که برای کنترل شدید و مقاوم به سایر درمان‌ها به کار می‌روند.
مثال‌ها: امالیزوماب، مپولیزوماب، رسلیزوماب، دوپیلوماب
کرومولین سدیم و ندکرومیل: این داروها معمولا در افراد مبتلا به آسم آلرژیک استفاده می شوند.

درمان سریع و تسکین علائم حاد (حملات آسم):

داروهای گشادکننده برونش سریع اثر (Short-Acting Beta Agonists – SABAs): این داروها با سرعت عمل کرده و به باز کردن فوری مجاری تنفسی کمک می‌کنند. آنها به صورت استنشاقی مصرف می‌شوند و برای درمان علائم حاد آسم مانند خس خس سینه، تنگی نفس و سرفه به کار می‌روند.

مثال‌ها: سالبوتامول (آلبوترول)، تربوتالین

کورتیکواستروئیدهای خوراکی (Oral Corticosteroids): در موارد حملات شدید، ممکن است پزشک کورتیکواستروئیدهای خوراکی را برای مدت کوتاهی تجویز کند. این داروها به کاهش التهاب مجاری تنفسی کمک می‌کنند.

مثال‌ها: پردنیزولون، متیل پردنیزولون