تشنج یک انفجار ناگهانی از فعالیت الکتریکی در مغز است. می تواند باعث تغییر در رفتار، حرکات، احساسات و سطوح هوشیاری شود انواع مختلفی از تشنج وجود دارد که آنها طیف وسیعی از علائم را دارند و از نظر میزان تأثیر آنها بر زندگی روزمره شما متفاوت است. بیشتر تشنج ها از 30 ثانیه تا دو دقیقه طول می کشد.

این بیماری می تواند پس از سکته مغزی یا ضربه به سر رخ دهد. عفونتی مانند مننژیت یا بیماری دیگری نیز ممکن است علت باشد. اما اغلب علت آن مشخص نیست.

دارو می تواند این بیماری را مدیریت کند، اما می توانند عوارض جانبی داشته باشند. با متخصص مراقبت های بهداشتی خودکار کنید تا مدیریت تشنج و عوارض جانبی دارو را متعادل کنید.

علائم تشنج

علائم بر اساس نوع آن متفاوت است. آنها همچنین می توانند از خفیف تا جدی متغیر باشند. علائم آن ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• سردرگمی کوتاه مدت
• حرکات تند و سریع بازوها و پاها که نمی توان آنها را متوقف کرد.
• از دست دادن هوشیاری یا آگاهی.
• تغییر در تفکر یا احساسات.

انواع تشنج

1.کانونی

تشنج کانونی ناشی از فعالیت الکتریکی در یک ناحیه از مغز است.این نوع بیماری می تواند بدون غش رخ دهد که از دست دادن هوشیاری نامیده می شود.

• تشنج کانونی با اختلال در آگاهی : این تشنج ها شامل تغییر یا از دست دادن هوشیاری است که احساس می شود در خواب هستید. در طول این نوع
• ، افراد ممکن است بیدار به نظر برسند. اما آنها به فضا خیره می شوند و به هیچ چیز اطراف خود پاسخ نمی دهند.
• تشنج کانونی بدون اختلال در آگاهی : این تشنج ها ممکن است احساسات را تغییر دهند. آنها همچنین ممکن است نحوه ظاهر، بو، احساس، مزه یا صدا را تغییر دهند. اما افرادی که تشنج کانونی دارند از حال نمی روند.

در طول این نوع بیماری ، افراد ممکن است احساس خشم، شادی یا غمگینی کنند. برخی از افراد حالت تهوع یا احساسات عجیبی دارند که توصیف آنها سخت است. این نوع ممکن است باعث مشکل در صحبت کردن و تکان دادن قسمتی از بدن مانند بازو یا پا شود. همچنین ممکن است علائم ناگهانی مانند سوزن سوزن شدن، سرگیجه و دیدن چراغ های چشمک زن ایجاد کنند.

2.عمومی

تشنج هایی که به نظر می رسد از زمان شروع تمام نواحی مغز را درگیر می کند، تشنج عمومی نامیده می شود. انواع آن عبارتند از:

• غیبت : این نوع اغلب در کودکان اتفاق می افتد. افرادی که این بیماری دارند اغلب به فضا خیره می شوند یا حرکات جزئی بدن مانند پلک زدن چشم یا زدن لب انجام می دهند که اغلب بین 5 تا 10 ثانیه طول می کشد.
• تونیک : تشنج تونیک باعث سفت شدن عضلات می شود. این تشنج ها اغلب بر عضلات پشت، بازوها و پاها تأثیر می گذارند. افرادی که این نوع بیماری را دارند ممکن است از حال رفته و به زمین بیفتند.
• کلونیک : تشنج های کلونیک با حرکات تکان دهنده عضلانی مرتبط هستند.این نوع معمولاً گردن، صورت و بازوها را در دو طرف بدن درگیر می کنند.
• میوکلونیک : تشنج‌های میوکلونیک اغلب باعث تکان یا تکان‌های ناگهانی دست‌ها و پاها می‌شوند. افرادی که این بیماری را دارند اغلب از حال نمی روند.
• تونیک-کلونیک: تشنج تونیک-کلونیک شایع ترین نوع تشنج ژنرالیزه است. زمانی آنها را تشنج بزرگ می نامیدند. آنها می توانند باعث غش، سفتی بدن و لرزش شوند.

مراحل تشنج

این بیماری می تواند یک مرحله شروع، یک مرحله میانی و یک مرحله پایانی داشته باشد. به این فازها پرودروم، ایکتال و پستکتال نیز می گویند.

پرودروم

این اولین هشداری است که ممکن است تشنج رخ دهد. در طول پرودروم، افراد ممکن است به سختی توصیف کنند که ممکن است تشنج رخ دهد. آنها همچنین ممکن است تغییراتی در رفتار داشته باشند. این ممکن است چند ساعت یا حتی چند روز قبل از تشنج اتفاق بیفتد.

مرحله پیشروی ممکن است شامل یک هاله باشد. هاله اولین علامت است. علائم در طول هاله ممکن است شامل احساس آشنا بودن فرد یا مکان یا احساس عدم آشنایی فرد یا مکان باشد.

یا ممکن است افراد به سادگی احساس عجیبی کنند، ترس یا وحشت داشته باشند یا حتی احساسات خوبی داشته باشند. علائم همچنین ممکن است شامل بوها، صداها، مزه ها، تاری دید یا افکار تند باشد. اغلب هاله ها احساساتی هستند که توصیف آنها سخت است. این پرودروم ممکن است شامل سردرد، بی حسی، گزگز، حالت تهوع یا سرگیجه باشد.

فاز ایکتال

فاز کتال از اولین علامت، از جمله هاله، تا پایان تشنج طول می کشد. علائم مرحله ایکتال به نوع تشنج بستگی دارد.

فاز پستکتال

این دوره پس از تشنج در دوران نقاهت است. این مرحله می تواند چند دقیقه یا چند ساعت طول بکشد. برخی از افراد به سرعت بهبود می یابند، در حالی که برخی دیگر ساعت ها طول می کشد.

در این مرحله، افراد ممکن است دیر پاسخ دهند، با حافظه مشکل داشته باشند و در صحبت کردن یا نوشتن مشکل داشته باشند. آنها ممکن است احساس خواب آلودگی، گیجی، سرگیجه، غمگینی، ترس، مضطرب یا ناامیدی کنند. آنها همچنین ممکن است حالت تهوع، سردرد یا ضعف داشته باشند. ممکن است احساس تشنگی یا ادرار کنند.

مراجعه به دکتر

اگر دچار تشنج شدید ویا اگر مشاهده کردید که کسی دچار شده و هر یک از موارد زیر رخ می دهد، فوراً از پزشک کمک بگیرید:

• تشنج بیش از پنج دقیقه طول می کشد.
• پس از توقف تشنج، فرد نفس نمی کشد.
• تشنج دوم بلافاصله دنبال می شود.
• فرد تب بالایی دارد.
• بدن فرد بیش از حد گرم می شود که به آن گرمازدگی می گویند.
• فرد باردار است.
• فرد مبتلا به دیابت است.

علت

تشنج به دلیل تغییر در نحوه ارتباط سلول های عصبی در مغز ایجاد می شود. سلول های عصبی در مغز تکانه های الکتریکی را ایجاد، ارسال و دریافت می کنند. سلول های عصبی نورون نامیده می شوند. تکانه ها به سلول ها اجازه ارتباط می دهند. هر چیزی که در مسیرهای ارتباطی قرار گیرد می تواند منجر به تشنج شود.

گاهی اوقات موارد زیر می تواند باعث تشنج شود:

• تب بالا : هنگامی که تب باعث تشنج می شود، به آن تشنج تب می گویند.
• عفونت مغز : این ممکن است شامل مننژیت یا آنسفالیت باشد.
• بیماری جدی این شامل بیماری جدی با COVID-19 است.
• کمبود خواب.
• سدیم خون پایین : این ممکن است در صورت مصرف داروهایی که باعث ادرار شما می شود اتفاق بیفتد.
• داروهای خاصی که درد یا افسردگی را درمان می کنند یا به افراد کمک می کنند سیگار را ترک کنند.
• یک آسیب مغزی جدید و فعال، مانند ضربه به سر. می تواند باعث خونریزی در ناحیه ای از مغز یا سکته شود.
• استفاده از داروهایی که در خیابان ها به فروش می رسد. این شامل آمفتامین ها و کوکائین است.
• سوء استفاده از الکل کتشنج می تواند در اثر ترک الکل یا مصرف بیش از حد الکل رخ دهد.

عوامل خطر

موارد زیر خطر ابتلارا افزایش می دهد:

• صدمات سر یا مغز
• مسائل شناختی
• سکته
• بیماری آلزایمر
• تومورهای مغزی
• سوء استفاده از الکل یا مواد مخدر غیرقانونی
• سابقه خانوادگی

عوارض

گاهی اوقات تشنج می تواند منجر به عوارضی شود که می تواند برای شما یا دیگران خطر ایجاد کند. ممکن است در معرض خطر باشید:

• افتادن : اگر در حین تشنج زمین بخورید، می توانید سر خود را زخمی کنید یا استخوانی را بشکنید.
• غرق شدن: اگر هنگام شنا یا حمام کردن دچار تشنج شوید، در معرض خطر غرق شدن هستید.
• تصادفات اتومبیل : تشنج می تواند باعث از دست دادن هوشیاری یا عدم توانایی در کنترل وسیله نقلیه در حین رانندگی شود.
• عوارض بارداری: در دوران بارداری خطراتی را برای افراد باردار و نوزادان آنها به همراه دارد. و برخی داروهای ضد تشنج خطر ابتلا به بیماری های موجود در بدو تولد را افزایش می دهند. اگر صرع دارید و قصد باردار شدن دارید، با متخصص مراقبت های بهداشتی خود کار کنید تا بررسی کنید که آیا داروهای شما در طول بارداری باید تنظیم شوند یا خیر.
• شرایط سلامت روان : افراد مبتلابیشتر در معرض افسردگی، اضطراب یا سایر شرایط سلامت روان هستند. این می تواند ناشی از برخورد با تشنج یا عوارض جانبی داروهای ضد تشنج باشد.
• مرگ ناگهانی و غیرمنتظره : به ندرت، یک تشنج منجر به مرگ می شود. به این حالت مرگ غیرمنتظره ناگهانی در صرع (SUDEP) می گویند.

پیشگیری از تشنج

پیشگیری ازاین بیماری به معنای کاهش احتمال وقوع آن در افرادی است که مستعد آن هستند. این اقدامات بسته به علت زمینه‌ای و شرایط فردی متفاوت است، اما شامل موارد زیر می‌شود:

اجتناب از محرک‌های تشنج
کمبود خواب: کمبود خواب یا تغییر الگوهای خواب می‌تواند باعث افزایش احتمال تشنج شود. سعی کنید برنامه خواب منظمی داشته باشید و به اندازه کافی استراحت کنید.

استرس: استرس شدید می‌تواند محرک آن باشد. مدیریت استرس از طریق روش‌هایی مانند مدیتیشن، یوگا، یا تکنیک‌های تنفس عمیق می‌تواند کمک کننده باشد.

مصرف الکل و مواد مخدر: مصرف الکل و مواد مخدر می‌تواند آستانه این بیماری را کاهش دهد و باعث افزایش احتمال وقوع آن شود. اجتناب از این مواد ضروری است.

نورهای چشمک زن: در برخی از افراد، نورهای چشمک زن یا تصاویر پرنور می‌توانند باعث تشنج شوند. اجتناب از قرار گرفتن در معرض این نورها، به ویژه در افرادی که سابقه حساس به نور دارند، توصیه می‌شود.

۷. سایر اقدامات پیشگیرانه
اجتناب از آسیب سر: آسیب به سر می‌تواند باعث بروز تشنج شود. استفاده از کلاه ایمنی در هنگام ورزش یا انجام فعالیت‌هایی که خطر آسیب سر دارند، می‌تواند از تشنج ناشی از آسیب مغزی پیشگیری کند.

کاهش مصرف کافئین: کافئین می‌تواند باعث افزایش تحریک‌پذیری مغز و احتمال بروز تشنج شود. کاهش مصرف مواد کافئین‌دار مانند قهوه، چای و نوشابه‌های انرژی‌زا ممکن است مفید باشد.

درمان تشنج

درمان این بیماری بستگی به علت اصلی آن دارد، اما در اینجا به برخی از روش‌های رایج درمان و اقداماتی که ممکن است برای کنترل آن مفید باشند، اشاره می‌کنیم:

1. درمان دارویی
داروهای ضد تشنج (آنتی‌کونوولسانت‌ها)
داروها معمولاً اولین خط درمانی برای کنترل تشنج‌ها هستند. این داروها به تعدادی از مکانیسم‌ها عمل می‌کنند تا فعالیت الکتریکی غیرطبیعی در مغز را کنترل کنند.

2. درمان‌های جراحی
در مواردی که تشنج‌ها مقاوم به درمان دارویی باشند جراحی می‌تواند گزینه‌ای برای درمان باشد. جراحی برای برداشتن یا اصلاح نواحی مغزی که منبع اصلی هستند، استفاده می‌شود.

3. تغییرات رژیمی
در برخی از موارد، رژیم‌های خاص مانند رژیم کتوژنیک می‌توانند برای کنترل تشنج‌های مقاوم به درمان موثر باشند. رژیم کتوژنیک یک رژیم غذایی با چربی بالا، پروتئین متوسط و کربوهیدرات پایین است که باعث می‌شود بدن به جای گلوکز، از چربی برای تأمین انرژی استفاده کند.

5. مدیریت و درمان شرایط زمینه‌ای
چندین علت زمینه‌ای وجود دارد که می‌تواند باعث تشنج شود، از جمله عفونت‌ها (مثل مننژیت یا انسفالیت)، تومورهای مغزی، آسیب مغزی و اختلالات متابولیک. درمان این شرایط می‌تواند به کاهش یا از بین بردن تشنج‌ها کمک کند.
۶. مراقبت‌های حمایتی و پیشگیری
علاوه بر درمان‌های دارویی و جراحی، اقداماتی برای مدیریت طولانی‌مدت وضعیت و جلوگیری از وقوع تشنج‌های بیشتر نیز مهم هستند:

پشتیبانی روانی: تشنج‌ها می‌توانند تأثیرات روانی قابل توجهی بر فرد بگذارند. به همین دلیل، پشتیبانی روانی و مشاوره می‌تواند در کنار درمان‌های پزشکی مفید باشد.
آموزش خانواده و مراقبین: آگاهی از علائم ، نحوه برخورد در صورت بروز و اقدامات اورژانسی برای کمک به فرد مبتلا ضروری است.
اجتناب از محرک‌ها: برخی افراد ممکن است با محرک‌هایی مانند استرس، کمبود خواب یا نورهای چشمک‌زن دچاراین بیماری شوند. شناسایی و اجتناب از این عوامل می‌تواند در کنترل آن مفید باشد.