زخم های گوارشی زخم های باز روی پوشش داخلی معده و قسمت بالایی روده کوچک هستند. شایع ترین علامت زخم معده درد معده است.علائم و نشانه های معمولی عبارتند از سوزش معده درد و سوء هاضمه. زخم ها زمانی بهبود می یابند که شرایط ایجاد کننده آنها از بین برود. یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی باید علت زخم شما را شناسایی کند تا درمان مناسب را توصیه کند.

علائم زخم معده

بسیاری از افراد مبتلا به زخم معده علائمی ندارند. اگر علائم وجود داشته باشد، ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• درد مبهم یا سوزش معده. برای برخی افراد، درد ممکن است بین وعده های غذایی و در شب بدتر شود.
• احساس سیری یا نفخ.
• آروغ زدن.
• سوزش سردل.
• حالت تهوع

زخم معده می تواند باعث خونریزی از زخم شود. سپس علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• استفراغ خون، که ممکن است قرمز یا سیاه به نظر برسد.
• وجود خون تیره در مدفوع، یا مدفوع سیاه یا قیری رنگ.
• احساس سرگیجه یا غش کردن.

علل زخم معده

زخم معده زمانی اتفاق می‌افتد که اسید موجود در اندام‌هایی که غذا از آن عبور می‌کند، به نام دستگاه گوارش، سطح داخلی معده یا روده کوچک را می‌خورد. اسید می تواند یک زخم باز دردناک ایجاد کند که ممکن است خونریزی کند.

علل شایع عبارتند از:

• هلیکوباکتر پیلوری : این میکروب در لایه مخاطی زندگی می کند که بافت هایی را که معده و روده کوچک را پوشانده و محافظت می کند. میکروب هلیکوباکتر پیلوری اغلب مشکلی ایجاد نمی کند. اما می تواند باعث تورم و تحریک لایه داخلی معده به نام التهاب شود. هنگامی که این اتفاق می افتد، می تواند باعث ایجاد زخم شود.
• استفاده منظم از مسکن های خاص : مصرف آسپرین یا داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) در طول زمان می‌تواند باعث تحریک یا التهاب پوشش معده و روده کوچک شود. این داروها شامل ایبوپروفن (Advil، Motrin IB، دیگران)، ناپروکسن سدیم (Aleve، Anaprox DS، دیگران)، کتوپروفن و غیره است. آنها شامل استامینوفن (تیلنول، دیگران) نمی شوند.

عوامل خطر

اگر از داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی استفاده می کنید، عوامل زیر ممکن است خطر ابتلا به زخم معده را افزایش دهند:

• پیری : این شامل افراد بالای 60 سال می شود.
• زخم گوارشی قبلی : افرادی که قبلاً زخم معده داشته اند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به زخم معده هستند.
• استفاده از NSAID ها : مصرف دوزهای بالای NSAID یا دو یا چند NSAID خطر را افزایش می دهد. مصرف NSAIDs با برخی از داروهای دیگر نیز همینطور است.

اینها شامل مسکن‌های دیگر، استروئیدها، رقیق‌کننده‌های خون، داروهای ضدافسردگی خاص به نام مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) و داروهایی برای درمان بیماری نازک‌کننده استخوان، پوکی استخوان هستند. اینها عبارتند از آلندرونات (فوساماکس، بینوستو) و ریزدرونات (آکتونل، آتلویا)

عواملی که باعث ایجاد زخم گوارشی نمی شوند اما می توانند آنها را بدتر کنند عبارتند از:

• سیگار کشیدن
• نوشیدن الکل. الکل می تواند پوشش مخاطی معده را تحریک کرده و فرسایش دهد. و باعث افزایش اسید معده می شود.
• داشتن استرس درمان نشده
• خوردن غذاهای تند.

چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم؟

اگر خون استفراغ می کنید، خون تیره در مدفوع دارید یا احساس سرگیجه می کنید، به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر آنتی اسیدها و مسدود کننده های اسید بدون نسخه درد شما را تسکین می دهند اما درد دوباره عود می کند، به متخصص مراقبت های بهداشتی خود مراجعه کنید.

درمان زخم معده

درمان زخم معده بستگی به علت و شدت زخم دارد. زخم معده می‌تواند به دلایل مختلفی مانند عفونت باکتریایی (هلیکوباکتر پیلوری)، استفاده طولانی‌مدت از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)، یا استرس ایجاد شود. درمان اصولی و به موقع نه تنها علائم را کاهش می‌دهد بلکه خطر عوارض جدی مانند خونریزی یا سوراخ شدن معده را کاهش می‌دهد. در اینجا روش‌های درمانی مختلف برای زخم معده توضیح داده می‌شود:

1. آنتی‌بیوتیک‌ها (در صورتی که علت زخم هلیکوباکتر پیلوری باشد)

اگر زخم معده ناشی از عفونت باکتریایی هلیکوباکتر پیلوری باشد، استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها برای از بین بردن این باکتری ضروری است. معمولاً پزشکان ترکیبی از دو آنتی‌بیوتیک همراه با داروهای ضد اسید تجویز می‌کنند. این درمان به مدت یک یا دو هفته ادامه می‌یابد. آنتی‌بیوتیک‌های معمول برای درمان هلیکوباکتر پیلوری عبارتند از:

• آموکسی‌سیلین
• مترونیدازول
• کلاریترومایسین

2. داروهای کاهش‌دهنده اسید معده

این داروها به کاهش تولید اسید معده کمک می‌کنند و در درمان زخم معده ضروری هستند. دو نوع اصلی از این داروها وجود دارد:

الف) مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPIs)

این داروها با کاهش تولید اسید در معده به بهبود زخم کمک می‌کنند. داروهایی مانند:

• امپرازول
• لانزوپرازول
• پانتوپرازول

ب) آنتی‌هیستامین‌ها H2 (H2 blockers)

این داروها هم مشابه با PPIs اسید تولید شده در معده را کاهش می‌دهند، اما به طور معمول اثر کمتری دارند. داروهایی مانند:

• رانیتیدین
• فاموتیدین

3. داروهای محافظت‌کننده از غشای معده

این داروها به شکل‌گیری یک لایه محافظ روی زخم کمک می‌کنند که از تحریک و آسیب بیشتر جلوگیری می‌کنند. یک نمونه از این داروها:

• ساکرالفات که به ترمیم زخم کمک می‌کند.

4. داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)

اگر زخم معده به دلیل استفاده از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی ایجاد شده باشد، پزشک ممکن است شما را از استفاده از این داروها منع کند یا دوز آن‌ها را کاهش دهد. در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهای جایگزین مانند استامینوفن برای کاهش درد تجویز کند.

5. تغییرات رژیم غذایی

رژیم غذایی مناسب می‌تواند به کاهش علائم کمک کند. مهم‌ترین توصیه‌ها عبارتند از:

• مصرف مواد غذایی ملایم و غیرتحریکی: غذاهای نرم مانند برنج، سیب‌زمینی پخته شده، و سبزیجات پخته معمولاً برای معده مناسب هستند.
• اجتناب از غذاهای تند، چرب و اسیدی: این غذاها می‌توانند موجب تحریک معده و تشدید علائم شوند.
• پرهیز از مصرف کافئین، الکل و سیگار: این مواد می‌توانند اسید معده را افزایش داده و فرآیند بهبودی را کند کنند.

6. جراحی (در موارد شدید)

در صورتی که درمان‌های دارویی و تغییرات رژیم غذایی نتوانند به بهبود زخم کمک کنند یا عوارضی مانند خونریزی شدید، انسداد یا سوراخ شدن معده به وجود آید، ممکن است نیاز به جراحی باشد. جراحی ممکن است شامل ترمیم زخم، برداشتن بخش آسیب‌دیده معده، یا انجام برخی تغییرات دیگر در ساختار معده باشد.

7. مراقبت از استرس و سبک زندگی

استرس می‌تواند یکی از عواملی باشد که به ایجاد یا تشدید زخم معده کمک می‌کند. استفاده از روش‌های کاهش استرس مانند تمرینات آرامش‌بخش، یوگا و مدیتیشن می‌تواند به تسریع روند درمان کمک کند. همچنین داشتن یک سبک زندگی سالم، خواب کافی و فعالیت بدنی منظم تأثیر مثبتی بر روند بهبودی دارد.

8. پیگیری پزشکی منظم

پس از شروع درمان، مهم است که تحت نظر پزشک باشید و درمان را به‌طور کامل انجام دهید. ممکن است پزشک برای ارزیابی بهبودی، انجام آزمایش‌های مختلف مانند آندوسکوپی یا تست‌های هلیکوباکتر پیلوری را توصیه کند.

عوارض زخم معده

خم معده (یا زخم گوارشی) می‌تواند منجر به مجموعه‌ای از علائم و عوارض مختلف شود.برخی از عوارض عبارتند از:

• درد شدید معده: معمولاً به صورت درد یا سوزش در ناحیه معده احساس می‌شود.
• خونریزی گوارشی: می‌تواند منجر به استفراغ خون یا مدفوع تیره و قیری شکل شود.
• سوراخ شدن معده: یعنی ایجاد حفره در دیوارهٔ معده که می‌تواند بسیار خطرناک باشد و نیاز به جراحی فوری دارد.
• انسداد معده: زخم‌ها می‌توانند باعث تورم و جلوگیری از عبور مواد غذایی از معده به روده‌ کوچک شوند.
• تهوع و استفراغ: احساس مداوم تهوع که گاهی به استفراغ می‌انجامد.
• کاهش وزن ناخواسته: به علت کاهش اشتها و یا استفراغ.
• فقر آهن و کم‌خونی: به دلیل خونریزی‌های مکرر از زخم.

پیشگیری از زخم معده

برای کمک به پیشگیری از زخم معده:

با مسکن ها مراقب باشید : اگر اغلب از NSAID ها استفاده می کنید، که می تواند خطر ابتلا به زخم معده را افزایش دهد، اقداماتی را برای کاهش خطر مشکلات معده انجام دهید. به عنوان مثال، مسکن ها را با وعده های غذایی مصرف کنید.

با متخصص مراقبت های بهداشتی خود کار کنید تا کمترین دوزی را که به شما تسکین می دهد، بیابید. الکل همراه با مسکن مصرف نکنید. آنها با هم می توانند خطر ناراحتی معده را افزایش دهند.

اگر به NSAID نیاز دارید، ممکن است نیاز به مصرف داروهای دیگری برای کمک به محافظت از معده داشته باشید. اینها شامل آنتی اسیدها، مهارکننده‌های پمپ پروتون، مسدودکننده‌های اسید یا عوامل محافظ سلولی هستند.

دسته ای از NSAID ها به نام مهارکننده های COX-2 ممکن است کمتر باعث ایجاد زخم معده شوند. اما این داروها ممکن است خطر حمله قلبی را افزایش دهند.

اگر سیگار می کشید، راهی برای ترک سیگار پیدا کنید : ترک سیگار می تواند خطر ابتلا به زخم معده را کاهش دهد. برای ترک سیگار با متخصص مراقبت های بهداشتی خود صحبت کنید.