سنگ کلیه بلورهای سختی هستند که در کلیه ها و مجاری ادراری تشکیل می شوند.چهار نوع سنگ کلیه وجود دارد: اگزالات کلسیم، اسید اوریک، استروویت و سیستین.سنگ کلیه ممکن است با سنگ شکنی موج شوک، رحم، نفرولیتومی از راه پوست یا نفرولیتوتریپسی درمان شود. علائم شایع عبارتند از درد شدید در ناحیه کمر، خون در ادرار، حالت تهوع، استفراغ، تب و لرز، یا ادراری که بوی بد یا کدر به نظر می‌رسد.

سنگ کلیه چیست؟

هنگامی که مقدار زیادی زباله در مایع کم وجود دارد، کریستال ها شروع به تشکیل می کنند. کریستال ها عناصر دیگر را جذب می کنند و به هم می پیوندند تا جامدی را تشکیل دهند که بزرگتر می شود مگر اینکه با ادرار از بدن خارج شود. معمولاً این مواد شیمیایی توسط شیمیدان ارشد بدن یعنی کلیه از ادرار دفع می شوند. در بیشتر افراد، داشتن مایع کافی باعث شستشوی آنها می شود یا سایر مواد شیمیایی موجود در ادرار از تشکیل سنگ جلوگیری می کند. مواد شیمیایی تشکیل دهنده سنگ عبارتند از کلسیم، اگزالات، اورات، سیستین، گزانتین و فسفات.

پس از تشکیل، سنگ ممکن است در کلیه باقی بماند یا از مجرای ادراری به داخل حالب حرکت کند. گاهی اوقات، سنگ های ریز بدون ایجاد درد زیاد از بدن در ادرار خارج می شوند. اما سنگ هایی که حرکت نمی کنند ممکن است باعث پشتیبان ادرار در کلیه، حالب، مثانه یا مجرای ادرار شوند. این همان چیزی است که باعث درد می شود.

علائم سنگ کلیه

برخی از سنگ های کلیه به اندازه یک دانه شن کوچک هستند. برخی دیگر به بزرگی یک سنگریزه هستند. تعداد کمی به اندازه یک توپ گلف است! به عنوان یک قاعده کلی، هرچه سنگ بزرگتر باشد، علائم آن بیشتر قابل توجه است.

علائم می تواند یک یا چند مورد از موارد زیر باشد:

• درد شدید در دو طرف کمر شما
• درد مبهم تر یا درد معده که از بین نمی رود
• خون در ادرار
• حالت تهوع یا استفراغ
• تب و لرز
• ادراری که بوی بد می دهد یا کدر به نظر می رسد

سنگ کلیه زمانی شروع به درد می کند که باعث تحریک یا انسداد شود. این به سرعت به درد شدید تبدیل می شود. در بیشتر موارد، سنگ کلیه بدون ایجاد آسیب عبور می کند، اما معمولاً بدون ایجاد درد زیاد نیست. مسکن‌ها ممکن است تنها درمان مورد نیاز برای سنگ‌های کوچک باشند. ممکن است به درمان دیگری نیاز باشد، به ویژه برای آن دسته از سنگ هایی که باعث علائم پایدار یا سایر عوارض می شوند. اما در موارد شدید ممکن است نیاز به جراحی باشد.

علت

برخی از علت‌های شایع سنگ کلیه عبارتند از:

کم آبی بدن: زمانی که بدن به اندازه کافی آب نداشته باشد، ادرار غلیظ می‌شود و این می‌تواند به تشکیل سنگ کمک کند.

رژیم غذایی: مصرف زیاد نمک، پروتئین‌های حیوانی و قند می‌تواند خطر تشکیل سنگ کلیه را افزایش دهد.

مشکلات متابولیکی: برخی اختلالات متابولیکی می‌توانند باعث افزایش مواد معدنی و افت غلظت ادرار شوند.

سابقه خانوادگی: اگر در خانواده شما کسی به سنگ کلیه مبتلا شده باشد، احتمال بروز این مشکل در شما نیز بیشتر است.

بیماری‌های خاص: برخی بیماری‌ها مانند نقرس و اختلالات ادراری می‌توانند خطر سنگ کلیه را افزایش دهند.

عدم تحرک: فعالیت بدنی کم می‌تواند به تجمع کلسیم در ادرار کمک کند و در نهایت منجر به تشکیل سنگ شود

انواع سنگ کلیه

چهار نوع سنگ اصلی وجود دارد:

1.اگزالات کلسیم: شایع ترین نوع سنگ کلیه است که با ترکیب کلسیم با اگزالات در ادرار ایجاد می شود. مصرف ناکافی کلسیم و مایعات، و همچنین شرایط دیگر، ممکن است در تشکیل آنها نقش داشته باشد.

2.اسید اوریک: این یکی دیگر از انواع رایج سنگ کلیه است. غذاهایی مانند گوشت اندام و صدف دارای غلظت بالایی از یک ترکیب شیمیایی طبیعی به نام پورین هستند. مصرف زیاد پورین منجر به تولید بیشتر مونوسدیم اورات می شود که در شرایط مناسب ممکن است در کلیه ها سنگ ایجاد کند.

3.استروویت: این سنگ ها کمتر شایع هستند و در اثر عفونت در دستگاه ادراری فوقانی ایجاد می شوند.

4.سیستین: این سنگ ها نادر هستند و معمولا در خانواده ها دیده می شوند.

راه تشخیص

تشخیص سنگ کلیه با تاریخچه پزشکی، معاینه فیزیکی و آزمایشات تصویربرداری شروع می شود. پزشکان شما می خواهند اندازه و شکل دقیق سنگ کلیه را بدانند. این را می توان با یک سی تی اسکن با وضوح بالا از کلیه ها به سمت مثانه یا یک عکس اشعه ایکس به نام “اشعه ایکس KUB” (اشعه ایکس کلیه- حالب- مثانه) انجام داد که اندازه سنگ را نشان می دهد.

دوم، پزشک شما تصمیم خواهد گرفت که چگونه سنگ شما را درمان کند. سلامت کلیه های شما با آزمایش خون و آزمایش ادرار ارزیابی می شود.

بعداً، پزشک شما می خواهد علت سنگ را پیدا کند. سنگ پس از خارج شدن از بدن شما آنالیز می شود و پزشک خون شما را از نظر کلسیم، فسفر و اسید اوریک آزمایش می کند. همچنین ممکن است پزشک از شما بخواهد که ادرار خود را به مدت 24 ساعت برای آزمایش کلسیم و اسید اوریک جمع آوری کنید.

درمان

درمان سنگ کلیه در کودکان و بزرگسالان مشابه است. ممکن است از شما خواسته شود که آب زیادی بنوشید. پزشکان سعی می کنند سنگ را بدون جراحی عبور دهند. همچنین ممکن است دارویی برای کمک به کاهش اسید ادرار خود دریافت کنید. اما اگر بیش از حد بزرگ باشد یا جریان ادرار را مسدود کند یا نشانه عفونت وجود داشته باشد با جراحی خارج می شود.

سنگ شکنی موج شوک یک روش غیرتهاجمی است که با استفاده از امواج صوتی پرانرژی سنگ ها را به قطعاتی تبدیل می کند که به راحتی در ادرار دفع می شوند. در یورتروسکوپی، یک آندوسکوپ از طریق حالب برای بازیابی یا محو سنگ وارد می شود.

پیشگیری

• نوشیدن مایعات کافی کمک می کند ادرار شما با مواد زائد کمتر متمرکز شود. ادرار تیره‌تر غلیظ‌تر است، بنابراین ادرار شما باید به رنگ زرد بسیار روشن ظاهر شود تا اگر به خوبی هیدراته هستید، پاک شود. بیشتر مایعی که می نوشید باید آب باشد.
• میوه ها و سبزیجات بیشتری بخورید که باعث کاهش اسید ادرار می شود. هنگامی که ادرار اسید کمتری داشته باشد، ممکن است سنگ ها کمتر بتوانند تشکیل شوند. پروتئین حیوانی ادراری تولید می کند که دارای اسید بیشتری است که می تواند خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهد.
• می توانید نمک اضافی را در رژیم غذایی خود کاهش دهید.محصولاتی وجود دارند که شور هستند: گوشت ساندویچی، سوپ های کنسرو شده، وعده های غذایی بسته بندی شده و حتی نوشیدنی های ورزشی.
• اگر اضافه وزن دارید سعی کنید به وزن طبیعی برسید. اما، رژیم‌های کاهش وزن با پروتئین بالا که شامل مقادیر بالایی از پروتئین حیوانی است، و همچنین رژیم‌های سخت می‌تواند خطر تشکیل سنگ را افزایش دهد. شما به پروتئین کافی نیاز دارید، اما باید بخشی از یک رژیم غذایی متعادل باشد.

در مورد داشتن سنگ “کلسیمی” گیج نشوید. محصولات لبنی دارای کلسیم هستند، اما در واقع از ایجاد سنگ جلوگیری می کنند، زیرا کلسیم قبل از اینکه وارد کلیه ها شود با اگزالات متصل می شود. افرادی که کمترین دریافت کلسیم را در رژیم غذایی دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سنگ کلیه هستند.

برخی از مواد گیاهی به عنوان کمک به پیشگیری از سنگ تبلیغ می شوند. باید بدانید که شواهد پزشکی منتشر شده کافی برای حمایت از استفاده از هر گیاه یا مکمل در پیشگیری از سنگ وجود ندارد.

آیا کودکان ممکن است به سنگ کلیه مبتلا شوند؟

سنگ کلیه در کودکان 5 ساله دیده می شود. در واقع، این مشکل در کودکان به قدری رایج است که برخی از بیمارستان ها کلینیک های “سنگ” را برای بیماران اطفال برگزار می کنند. افزایش در ایالات متحده به عوامل متعددی نسبت داده شده است که بیشتر به انتخاب غذا مربوط می شود. دو دلیل مهم، ننوشیدن مایعات کافی و خوردن غذاهای پر نمک است. بچه ها باید چیپس سیب زمینی شور و سیب زمینی سرخ کرده کمتر بخورند. نوشابه ها و سایر نوشیدنی های شیرین نیز می توانند خطر ابتلا به سنگ را افزایش دهند اگر حاوی شربت ذرت با فروکتوز بالا باشند.